کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی یک اختلال اضطرابی می‌باشد که موجب ایجاد ترس در فضای بسته می‌گردد اگر هنگامی که در یک محل تنگ همچون اتاق شلوغ و یا آسانسور قرار می‌گیرید، ناراحت یا عصبی می‌شوید، این امکان وجود دارد که دچار کلاستروفوبیا باشید. بعضی از افراد موقعی که در هر نوع فضای بسته قرار می‌گیرند، نشانه‌های تنگنا هراسی را نشان می‌دهند. بعضی دیگر از افراد نیز تنها موقعی متوجه این مشکل می‌شوند که در فضای معین و تنگی همچون داخل دستگاه ام آر آی قرار می‌گیرند. تنگنا هراسی یکی از رایج ترین هراس‌ها می‌باشد. اگر دچار تنگنا هراسی هستید این امکان وجود دارد که احساس کنید دچار حمله پانیک شده‌اید، هرچند که تنگنا هراسی یک وضعیت پانیک نمی‌باشد. اختلال کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی ممکن است در بعضی از افراد خود به خود ناپدید گردد. و عده‌ای دیگر ممکن است برای کنار آمدن و مدیریت با نشانه‌های خود، به درمان نیاز داشته باشند. اینکه در چه شرایطی دچار اختلال کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی می‌شوید، مهم نیست اما می‌توانید با درمان مناسب بر این اختلال غلبه نمایید.
اگر فکر می‌کنید که شما نیز مبتلا به این مشکل هستید توصیه می‌کنیم تا آخر این مقاله با ما همراه شوید.
آشنایی با اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی
آنچه به دنبال فوبیا نگران کننده می‌باشد، شدت اضطرابی است که به وجود می‌آید. در موارد شدید کلاستروفوبیا، فرد دچار حمله یا اختلال پانیک می‌گردد. حمله پانیک، یک نوع اختلال روان پزشکی می‌باشد که همراه با فوبیا بوده و در حقیقت، شدیدترین نوع اضطراب می‌باشد که به شدت ناتوان کننده است و اغلب بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. بعد از این که فرد دچار حمله پانیک گردید، تپش قلب او شدیدتر می‌شود و حس می‌کند قلبش در حال ایستادن است و به کمک احتیاج دارد. اختلال پانیک، بدترین تجربه می‌باشد که فرد می‌تواند داشته باشد و همانند آن است که فرد با مرگ مواجه می‌شود. در اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی، هنگامی که فرد در وضعیتی نامناسب برای مدت زمان طولانی قرار می‌گیرد، احتمال به وجود آمدن حمله پانیک بیشتر می‌باشد. در این شرایط فرد فکر می‌کند امکان نجاتی برای او وجود ندارد، چرا که محیط از هر طرف بسته می‌باشد. حتی فرد به این موضوع توجه نمی‌کند که افرادی که در محیط هستند، می‌توانند به او یاری رسانند.
فردی که دچار اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی می‌باشد، توانایی ورود به آسانسور، مترو، حمام، اتوبوس و حتی اتاق‌های کوچک را ندارد و ورود به این محل‌ها باعث به وجود آمدن اضطراب شدید در او می‌گردد.
دلایل بروز اختلال کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی
اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی می‌تواند به علت حمله پانیک ناشی از عدم تعادل انتقال دهنده‌های عصبی در مغز به وجود آید. مرکز هراس در مغز، حتی در صورتی که خطر واقعی وجود نداشته باشد، واکنش نشان می‌دهد و فرد دچار سرگیجه، احساس از دست دادن کنترل، لرزش حمله قلبی و یا ترس از غش می‌گردد. دانشمندان معتقدند که انتقال دهنده‌های عصبی قسمتی از مغز به نام آمیگدال را در حضور ترس بیش از اندازه تحریک می‌نمایند. معمولاً حمله پانیک ۱۰ الی ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن از بین می‌رود.
در بعضی موارد دلیل تنگناهراسی به گذشته برمی‌گردد که در آن فرد در فضای بسته گیر افتاده و در آن محیط، در پی حادثه‌ای صدمه دیده است. بنابراین طی نوعی ارتباط با اختلال استرس بعد از پیشامد، فرد از گیر افتادن در فضای بسته، احساس وحشت و اضطراب می‌کند. افزون بر این، داشتن والدین یا برادر و خواهری که این اختلال را دارند، خطر ابتلا به این اختلای را در فرد بیشتر می‌کند. مسئله ارثی بودن اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی، جدا از مسئله یادگیری از راه مشاهده واکنش ترس در افراد خانواده مطرح می‌گردد. یک جهش ژنتیکی می‌تواند خطر به وجود آمدن این اختلال را بیشتر نماید.
در حالت کلی علت تنگنا هراسی مشخص نمی‌باشد ولی محققان بر این باورند که عوامل محیطی در به وجود آمدن این فوبیا نقش بسزایی دارند. بنابراین تنگنا هراسی با عوامل مختلفی ارتباط دارد از جمله:
- هراس تکاملی، به این معنا که ترس از نواحی کوچک ممکن است منفعت تکاملی داشته باشد.
- به وجود آمدن اختلال در میزان آمیگدال یا قسمتی از مغز که ترس را پردازش و کنترل می‌نماید.
- شرطی‌سازی کلاسیک، هنگامی به وجود می‌آید که ارتباط بین ترس، حبس و خطر شکل گیرد.
- استعداد ژنتیکی موقعی به وجود می‌آید که ترس از موقعیت‌ها یا اشیایی پیش آید که ممکن است مضر باشند.
- ام آر آی به این دلیل موجب تنگنا هراسی می‌گردد که بیمار باید در ابزار تشخیصی که همچون لوله باریکی می‌باشد، بخوابد.
- آشفتگی و نابسامانی فضایی ممکن است موجب گردد افراد احساس بزرگتر بودن نسبت به فضای شخصی داشته باشند و این عامل موجب می‌گردد آن‌ها بیشتر از فضاهای بسته بترسند.
نشانه‌های اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی
راهنمای شناسایی و آمار اختلالات روانی علائم متعددی را به منظور شناسایی این اختلال در افراد مبتلا شده اعلام کرده است. بر اساس این راهنما، نشانه‌های اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی به دو قسمت نشانه‌های فوبیا و نشانه‌های حمله اضطرابی تقسیم می‌گردند:
نشانه‌های فوبیا شامل موارد زیر می‌باشند:
- اضطراب یا ترس شدید نسبت به شرایط ویژه همچون فضاهای بسته یا کوچک. افراد مبتلا به این اختلال اغلب در فضای بسته ترس شدید از محدودیت، خفگی و تمایل به فرار را تجربه می‌نمایند.
- این وضعیت به طور تقریبی همواره موجب اضطراب یا ترس می‌گردد.
- دوری از فضای بسته یا تحمل اجباری آن با اضطراب و ترس شدید.
- اضطراب یا ترسی که با خطر واقعی تناسب ندارد.
- اضطراب، ترس یا اجتنابی ممکن است به مدت ۶ ماه یا بیشتر زمان ببرد و موجب ناراحتی قابل توجه در زندگی شخص می‌گردد.
انواع اجتناب ممکن است به صورت موارد زیر باشند:
- اجتناب از ورود به یک اتاق
- باز نگه داشتن در و پنجره‌ها و بررسی خودکار خروجی‌ها
- نشستن کنار خروجی
- پرهیز از سفر با وسیله حمل و نقل عمومی در ساعات شلوغ و پر ترافیک
- به کار بردن پله‌ها به جای آسانسور
- دوری از انجام سی تی اسکن یا ام آر آی
- ایستادن کنار درب خروجی در مهمانی‌های شلوغ
- برای فردی که از فضای بسته ترس شدید دارد، یک درب بسته نیز می‌تواند موجب به وجود آمدن احساس ترس و وحشت گردد.
نشانه‌های کلاستروفوبیا شامل حملات اضطرابی نیز می‌شوند. اگر فرد مبتلا به اختلال حمله اضطرابی در یک فضای بسته و تنگ گیر بیفتد، نشانه‌های زیر در پاسخ به ترس شدید در فرد به وجود می‌آیند:
- سرگیجه
- تعریق
- بیشتر شدن ضربان قلب
- لرزش
- تهوع
- ترس از حمله قلبی، آسیب دیدن یا مرگ
- غش
- تنفس تند
لازم به ذکر است که نشانه‌های اختلال کلاستروفوبیای شدید، شامل حمله پانیک، از دست دادن کنترل و غش کردن می‌باشند.
اختلال کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی چگونه درمان می‌گردد؟
این اختلاب از جمله اختلالات روانپزشکی به حساب می‌آید و درمان اصلی آن رفتار درمانی می‌باشد. شیوه‌ای که بیشتر برای درمان این بیماری به کار می‌رود، مواجهه با آن می‌باشد. در این شیوه فرد را با عاملی که موجب فوبیا می‌گردد، به طور مصنوعی و تدریجی رو به رو کرده و تلاش می‌نمایند از به وجود آمدن پاسخ اضطرابی در وی جلوگیری کنند.
- دقت کنید که این کار باید به صورت کنترل شده باشد وگرنه موجب حمله پانیک در فرد می‌گردد.
- این امکان وجود دارد که درمان فوبیا چند ماه زمان ببرد و آموزش‌هایی به فرد ارائه می‌گردد، تا بتواند در این مدت خود را در صورت رو به رو شدن با موقعیت‌های ناخوشایند کنترل نماید.
- در اوایل درمان این امکان وجود دارد که از دارو درمانی نیز به کار برده شود، تا از به وجود آمدن حملات اضطرابی شدید جلوگیری به عمل آید.
- بیان حالات و ابراز هیجان همراه با حرکات آرام سازی و تنفس عمیق موجب کمتر شدن احتمال خطر حمله پانیک در بیماران می‌گردند. بنابراین ترس از محیط بسته با شیوه‌های دارویی و غیر دارویی درمان می‌گردد.
- به منظور درمان اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی داروهای SSRI همچون Paxil، Zolof و Lexapro تاثیرگذار هستند.
- یکی دیگر از شیوه‌های درمان این اختلال، شامل حساسیت زدایی تدریجی می‌باشد. در این شیوه شخص، به صورت درجه‌بندی شده در برابر آنچه می‌ترسد، قرار می‌گیرد. به طور مثال اگر از حضور در سالن سینما ترس داشته باشید، ممکن است ابتدا به نشستن روی صندلی‌های سینما فکر کند یا به تصاویر آن بنگرد. موقعی که این فرد احساس آمادگی نمود، در یک روز خلوت به سینما رفته و در ردیف عقب سینما می‌نشیند. بنابراین به این ترتیب سعی می‌گردد، ترس به تدریج از وی برداشته شود.
نکاتی برای پیشگیری و مدیریت اختلال کلاستروفوبیا
اکثر افراد مبتلا به اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی، از حضور در فضاهایی که موجب به وجود آمدن این بیماری می‌گردند، دوری می‌کنند. ولی این امکان وجود دارد که این راه حل در طولانی مدت، جواب گو نباشد. چرا که در نهایت ممکن است در موقعیتی ترسناک ولی اجتناب ناپذیر قرار بگیرند. در ادامه چند راه حل به منظور مقابله با حمله پانیک ذکر شده است:
- بر روی چیزی ایمن تمرکز نمایید، همچون گذر زمان از روی ساعت خود.
- نفس عمیق و آرام بکشید و در هر نفس تا سه بشمارید.
- به طور مکرر به خود یادآوری نمایید که اضطراب و ترس شما از بین می‌رود.
- روی یک مکان یا لحظه‌ای که آرامش را برای شما به وجود می‌آورد تجسم کرده و تمرکز نمایید.
- با تکرار اینکه ترس غیر منطقی می‌باشد، آن چه را که موجب حمله شما می‌گردد، به چالش بکشید.
- همینطور مهم است که موقع رخداد حمله، مقاومت نکنید. ممکن است بخواهید حمله را متوقف نمایید ولی اگه نتوانید آن را متوقف سازید، این امکان وجود دارد که اضطراب شما بیشتر شود و حمله را بدتر کند. در عوض قبول کنید که حمله هراس در حال رخ دادن می‌باشد.
- به خود یادآوری نمایید که تجربه این احساسات خوب است، به خود اطمینان دهید که این حمله زندگی شما را به هیچ عنوان تهدید نمی‌کند و به خاطر داشته باشید که آن حمله گذرا است و خیلی زود از بین می‌رود.
جمع بندی درمورد اختلال کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی
کلاستروفوبیا یک نوع اختلال اضطرابی می‌باشد که موجب ترس از فضای بسته می‌گردد. بنابراین اگر شخصی در یک محیط بسته یا تنگ قرار بگیرد، ممکن است دچار این اختلال شود. تنگنا هراسی یکی از متداول‌ترین هراس‌ها می‌باشد. به طور معمول این اختلال بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن از بین می‌رود. دلیل به وجود آمدن این اختلال هنوز به طور قطعی مشخص نمی‌باشد ولی عوامل بیشتری موجب به وجود آمدن آن می‌شوند، همچون اختلال در میزان آمیگدال، عوامل ژنتیکی، هراس تکاملی، شرطی‌سازی کلاسیک، ام آر آی، آشفتگی و نابسامانی فضایی و…
- اختلال کلاستروفوبیا نشانه‌هایی با خود به همراه دارد که در این مقاله به صورت کامل به توضیح این نشانه‌ها پرداختیم.
- شما می‌توانید به کمک راهکار‌های ذکر شده در این مقاله از بروز این اختلال پیشگیری کنید.
- درمان اصلی این نوع اختلال رفتار درمانی می‌باشد. اما برای درمان آن از شیوه‌های دارویی و هم غیر دارویی استفاده می‌شود.
امیدواریم این مطالب برای شما سودمند باشد و در مورد این نوع اختلال اطلاعات کافی را کسب نموده باشید.
سوالات درمورد اختلال کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی:
ترس از فضای بسته در اختلال تنگنا هراسی به چه دلایلی بروز می‌یابد؟
این نوع اختلال می‌تواند به علت حملات پانیک ناشی از عدم تعادل انتقال دهنده‌های عصبی در مغز به وجود آید. مرکز هراس در مغز حتی در فقدان خطر واقعی، واکنش نشان داده و فرد دچار سرگیجه، لرزش، احساس از دست دادن کنترل و ترس از غش یا حمله قلبی می‌گردد.
اختلال کلاستروفوبیا در چه مکان‌هایی بیشتر نمایان می‌گردد؟
هواپیما، آسانسور، تونل‌ها، قطار، خودروهای کوچک، دستگاه ام آر آی، غارها، زیرزمین و انبار، اتاق‌های کوچک بدون پنجره یا دارای پنجره‌هایی که گشوده نمی‌شوند، فکر کردن به تابوت و قبر و مواردی از این دست از محرک‌های اصلی شروع حمله اضطرابی در این اختلال می‌باشند.
وای خیلی آزار دهندست😢😢😢😢